PHẦN IX

CA DAO TỤC NGỮ VIỆT NAM

CHỦ ĐỀ: HÔN NHÂN

1 – Hôn nhân 

* Của chồng công vợ

* Đạo chồng nghĩa vợ

* Trong ấm ngoài êm

* Chồng như đó, vợ như hom

* Trai có vợ như giỏ có hom

* Giàu về bạn, sang về vợ

* Thuyền theo lái, gái theo chồng

* Gái có công, chồng chẳng phụ

* Chồng tới vợ lui, chồng hòa vợ thuận

* Gái có chồng như gông đeo cổ

Trai có vợ như rợ buộc chân

* Gái thương chồng đương đông buổi chợ

Trai thương vợ nắng quái chiều hôm

* Chồng giận thì vợ bớt lời

Cơm sôi bớt lửa mấy đời có khê

* Chồng giận thì vợ làm lành

Miệng cười tủm tỉm rằng anh giận gì

* Đốn cây ai nỡ dứt chồi

Đạo chồng nghĩa vợ giận rồi lại thương

* Vợ chồng là nghĩa già đời

Ai ơi chớ nghĩ những lời thiệt hơn

* Thương ai bằng nỗi thương con

Nhớ ai bằng nỗi gái son nhớ chồng

* Ghe bầu chở lái về đông

Làm thân con gái theo chồng nuôi con

* Có chồng như ngựa có cương

Đắng cay cũng chịu, vui thương cũng nhờ

* Có con phải khổ vì con

Có chồng phải gánh giang san nhà chồng

* Thà rằng ăn bát cơm rau

Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời

* Em ngồi em kể công ơn

Bạc vàng nặng ít, nghĩa nhơn nặng nhiều

* Trăm năm giữ vẹn chữ tòng

Sống sao thác vậy, một chồng mà thôi

* Khó nghèo một vợ một chồng

Một miệng cơm tấm mà lòng thảnh thơi

 

2 – Thuận vợ, thuận chồng

* Trăm năm ghi tạc chữ đồng

Dù ai thêu phụng vẽ rồng mặc ai

* Trai anh hùng gái thuyền quyên

Phỉ nguyền sánh phượng, đẹp duyên cưỡi rồng

* Gối mền, gối chiếu không êm

Gối lụa không mềm bằng gối tay anh

* Củi than nhem nhuốc với tình

Ghi lời vàng đá xin mình chớ quên

* Trót đa mang vào kiếp bềnh bồng

Xuống ghềnh lên thác một lòng ta thương nhau

* Em ơi chua ngọt đã từng

Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau

* Chồng khôn vợ được đi hài

Vợ khôn chồng được nhiều bài cậy trông

* Đôi ta lên thác xuống ghềnh

Em ra đứng mũi cho anh chịu sào

* Đi đâu cho thiếp đi cùng

Đói no thiếp chịu, lạnh lùng thiếp cam

* Khuyên chàng đọc sách ngâm thơ

Dầu hao thiếp rót, đen mờ thiếp khêu

* Anh đi em ở lại nhà

Hai vai gánh vác mẹ già con thơ

Lầm than bao quản muối dưa

Anh đi anh liệu chen đua với đời

* Anh đi làm thợ nơi nao

Để em gánh đục gánh bào đi theo

* Chàng ơi đưa gói thiếp mang

Đưa gươm thiếp vác để chàng đi không

* Rương xe chìa khóa em cầm

Giang sơn em gánh, nợ nần em lo

* Thiếp xa chàng quên ăn quên ngủ

Chàng xa thiếp thức đủ năm canh

* Thương chồng phải luỵ cùng chồng

Đắng cay phải chịu, mặn nồng phải cam

* Có chồng thì phải theo chồng

Chồng đi hang rắn hang rồng cũng theo

* Thương nhau bất luận giàu nghèo

Dù cho lên ải xuống đèo cũng cam

* Mẹ cha bú mớm nâng niu

Tội trời đành chịu, không yêu bằng chồng

* Qua đồng ngả nón thăm đồng

Đồng bao nhiêu lúa thương chồng bấy nhiêu

* Không thiêng cũng thể bụt nhà

Dầu khôn dầu dại cũng là chồng em

* Màn hoa lại trải chiếu hoa

Bát ngọc lại phải đũa ngà mâm son

* Cơm trắng ăn với chả chim

Chồng đẹp vợ đẹp những nhìn mà no

* Dẫu rằng da trắng, tóc mây

Đẹp thì đẹp vậy, dạ này không ưa

Vợ ta dù có quê mùa

Thì ta vẫn cứ sớm trưa vui cùng

* Chồng em áo rách em thương

Chồng người áo gấm xông hương mặc người

* Làm trai lấy được vợ hiền

Như cầm đồng tiền mua được của ngon

Phận gái lấy được chồng khôn

Xem bằng cá vượt vũ môn hoá rồng

* Đêm nằm nghĩ lại mà coi

Lấy chồng hay chữ như soi gương vàng

* Vì chồng nên phải gắng công

Nào ai xương sắt, da đồng chi đây

 

3–Tình cảnh phụ nữ lấy phải chồng không ra gì

* Thế gian được vợ hỏng chồng

Có phải như rồng mà được cả đôi

* Chồng người thổi sáo thổi tiêu

Chồng mình ngồi bếp, húp riêu bỏng mồm

* Tiếc thay hạt gạo trắng ngần

Đã vo nước đục lại vần than rơm

* Tiếc thay hạt gạo tám xoan

Thổi nồi đồng điếu lại chan nước cà

* Đường đi những lách cùng lau

Cha mẹ tham giàu ép uổng duyên con

* Chồng hen lại lấy vợ hen

Đêm nằm cò cử như kèn thổi hơi

* Chồng còng lấy vợ cũng còng

Nằm phản thì chật, nằm nong thì vừa

* Rượu chè, cờ bạc lu bu

Hết tiền đã có mẹ cu bán hàng

* Lọng vàng che nải chuối xanh

Tiếc con chim phượng đậu cành tre khô

* Chê tôm ăn cá lù đù

Chê thằng ỏng bụng, lấy thằng gù lưng

* Đêm nằm nghĩ lại mà coi

Lấy chồng đánh bạc như voi phá nhà

* Xưa kia ở với mẹ cha

Mẹ cha yêu dấu như hoa trên cành

Từ ngày tôi ở với anh

Anh đánh anh chửi, anh tình phụ tôi

Đất xấu nặn chẳng nên nồi

Anh đi lấy vợ, cho tôi lấy chồng

* Cái cò là cái cò quăm

Mày hay đánh vợ mày nằm với ai

Có đánh thì đánh sớm mai

Chớ đánh chập tối chẳng ai cho nằm

* Nào khi anh bủng anh beo

Tay cất chén thuốc, tay đèo múi chanh

Bây giờ anh khỏi anh lành

Anh mê nhan sắc, anh tình phụ tôi

* Ăn đong cho đáng ăn đong

Lấy chồng cho đáng tấm chồng hẳn hoi

* Ba năm ở với người đần

Chẳng bằng một lúc ghé gần người khôn

* Cầm trâu, cầm áo, cầm khăn

Cầm dây lưng lụa, xin đừng cầm em

* Chồng đánh bạc, vợ đánh bài

Chồng hai ba vợ, vợ hai ba chồng

* Chửa chồng nón thúng quai thao

Chồng rồi nón rách quai nào thì quai

* Cơm hẩm ăn với cà kho

Chồng xấu vợ xấu những lo mà gầy

* Thân em như hạt mưa sa

Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày

* Nước giữa dòng chê trong chê đục

Vũng trâu đằm hì hục khen ngon

* Thấy anh em cũng muốn theo

Em sợ anh nghèo anh bán em đi

Lấy anh em biết ăn gì

Luộc sắn, sắn chát; luộc si, si già

Lấy anh không cửa không nhà

Không cha, không mẹ biết là cậy ai!

 

4 – Tình cảnh lấy phải vợ không ra gì

* Già kén kẹn hom

* Giận chồng vật con

* Rổ rá cạp lại

* Xấu chàng hổ ai

* Ông ghê, bà cũng gớm

* Một là vợ, hai là nợ

* Đi chợ ăn quà, về nhà đánh con

* Đồng bấc thì qua, đồng quà thì nhớ

* Thứ nhất vợ dại trong nhà

Thứ nhì trâu chậm, thứ ba rựa cùn

Vợ dại thì đẻ con khôn

Trâu chậm lắm thịt, rựa cùn chịu băm

* Lấy chồng chẳng biết mặt chồng

Đêm nằm mơ tưởng nghĩ ông láng giềng

* Anh khôn nhưng vợ anh đần

Lấy ai lo liệu xa gần cho anh?

* Chỉ đâu mà buộc ngang trời

Thuốc đâu mà chữa con người lẳng lơ

* Hai tay cầm hai quả hồng

Quả chát phần chồng, quả ngọt phần trai

* Nói ra sợ chị em cười

Lấy chồng tháng chín, tháng mười có con

* Gái đâu có gái lạ đời

Chỉ trừ có một ông trời không chim

* Trăng lên lú nhú đầu non

Số em là số sớm con muộn chồng

* Không chồng mà chửa mới ngoan

Có chồng mà chửa thế gian đã thường