Học hỏi Tin Mừng

Bài 1: Dẫn Nhập

14/12/2025

Người ta không thấy tên tác giả được ghi trong Tin Mừng thứ nhất. Tuy nhiên, ngay từ những thế kỷ đầu của Ki-tô giáo, truyền thống vẫn coi thánh Mát-thêu, một trong 12 môn đệ của Đức Giêsu, là tác giả của Tin Mừng này. Ông là một “người thu thuế” (Mt 10,3) được Đức Giêsu gọi đi theo Người khi “đang ngồi ở trạm thu thuế” (Mt 9,9).

DẪN NHẬP TIN MỪNG THEO THÁNH MÁTTHÊU

Câu 1: Ai là tác giả của Tin Mừng Mát thêu?

Các học giả ngày nay nhận thấy Tin Mừng Thứ Nhất mang đượm màu sắc Dothái hay Sêmít. Điều đó cho thấy tác giả của Tin Mừng này là một người Dothái sống ở Palestin hay trong vùng Xyri. Ngài viết cho độc giả cũng là những người gốc Dothái. Vì thế, cho đến nay, người ta vẫn chấp nhận giả thuyết truyền thống, xem thánh Mátthêu Tông Đồ là tác giả sách Tin Mừng Thứ Nhất này.

Câu 2: Độc giả của Tin Mừng Mát thêu là ai?

Thánh Mátthêu viết cho các độc giả gốc Dothái. Có nhiều yếu tố cho thấy điều này: chẳng hạn Tin Mừng này thấm đượm ngôn ngữ và văn phong Do thái, địa dư và tập quán Dothái, nhuần thấm tư tưởng thần học Dothái. Những điều trên cho thấy Tin Mừng Mátthêu nhắm tới các độc giả Kitô hữu gốc Dothái. Tuy nhiên, Tin Mừng này lại được viết bằng tiếng Hylạp, điều đó chứng tỏ rằng các độc giả gốc Dothái này đang sống trong môi trường văn hóa Hylạp.

Câu 3: Tin Mừng này được biên soạn ở đâu và khi nào?

Về thời gian biên soạn, một số học giả cho rằng Tin Mừng này được viết trước năm 70, nhưng một số khác cho rằng được viết sau năm 70. Về nơi chốn, Tin Mừng này có thể được biên soạn tại Xyri hoặc tại Palestin. Tuy nhiên, người ta dễ chấp nhận giả thuyết Tin Mừng này được soạn thảo ở thành Antiôkia, miền Xyri, vì phù hợp với hoàn cảnh lịch sử hơn.

Câu 4: Hãy nêu vắn tắt một số khía cạnh thần học chính của Tin Mừng Mát-thêu?

Ba khía cạnh thần học chính được tác giả trình bày xuyên suốt trong Tin Mừng Mát-thêu là: Đức Giêsu, Hội thánh và các môn đệ.

Matthêu trình bày Đức Giêsu là Messiah và là ConThiên Chúa. Ngài là “Con vua Đavít” (Mt 9,27; 12,23; 26, 63) đã đến “để ứng nghiệm lời xưa kia Chúa phán qua miệng ngôn sứ...” (x. Mt 1,22; 2,5.15.17.23; 3,3; 4,14...), là Môsê mới đến để kiện toàn và giải thích cách đúng đắn luật cũ, thiết lập Giao Ước Mới. Đức Giêsu còn được xác nhận là Con Thiên Chúa qua mạc khải của Thiên Chúa Cha, biến cố Hiển Dung, và lời tuyên xưng của người khác, đồng thời chính Ngài tự nhận mình có thần tính và sứ mạng đặc biệt.
Hội Thánh trong Tin Mừng Matthêu bao gồm tất cả những ai đã tin rằng Đức Giêsu là Đấng Kitô và “học cùng Thầy” (Mt 11,29; 23,8). Hội Thánh mang tính phổ quát, nhưng người Do Thái vẫn được ưu tiên vì Thiên Chúa trung thành với lời hứa dành cho Israel.
Người môn đệ theo Mátthêu là người được Đức Giêsu gọi và từ bỏ tất cả để theo Ngài cả về thể lý lẫn tinh thần, sống hiệp nhất với Thầy qua việc lắng nghe, hiểu và thực hành Lời Chúa, đồng thời được sai đi để loan báo Tin Mừng và làm chứng cho Nước Trời. Đây là lối sống và sứ mạng căn bản của Hội Thánh và mọi Kitô hữu.

Câu 5: Hãy cho biết bố cục của Tin Mừng Mátthêu

Tin Mừng Mát-thêu bao gồm 28 chương, có bố cục rõ ràng. Chúng ta có thể phân chia Tin Mừng này theo nhiều cách khác nhau, mặc dù lối phân chia nào cũng có những hạn chế nhất định. Dưới đây là một trong những cách phân chia đơn giản và dễ nhớ của Tin Mừng Mát thêu:

I. Giáng sinh và thời thơ ấu (Mt 1-2)

II. Công bố Nước Trời (Mt 3-7):

1. Phần thuật truyện (Mt 3-4)

2. Bài giảng 1: Bài Giảng Trên Núi (Mt 5-7).

III. Rao giảng Nước Trời (Mt 8-10):

1. Phần thuật truyện (Mt 8-9)
2. Bài giảng 2: Bài giảng về sứ mệnh loan báo Tin Mừng Nước Trời (Mt 10).

IV. Mầu nhiệm Nước Trời (Mt 11-13):

1. Phần thuật truyện (Mt 11-12)
2. Bài giảng 3: Bài giảng bằng các dụ ngôn về Nước Trời (Mt 13).

V. Hội Thánh, bước đầu của Nước Trời (Mt 14-18):

1. Phần thuật truyện (Mt 14‒17)

2. Bài giảng 4: Bài giảng về Hội Thánh (Mt 18).

VI. Nước Trời đã đến gần (Mt 19-25):

1. Phần thuật truyện (Mt 19-23)
2. Bài giảng 5: Bài giảng về thời cánh chung (Mt 24-25).

VII. Thương Khó và Phục Sinh (Mt 26-28).

Câu 6: Tác giả có mục đích gì khi viết Tin Mừng này?

Tin Mừng Mátthêu nhằm trình bày Đức Giêsu là Đấng Messiah đượcThiên Chúa tiên báo trong Cựu Ước, đồng thời rút ra bài học giáo lý cho cộng đoàn Kitô hữu. Ông nhấn mạnh rằng Đức Giêsu thể hiện căn tính Messiah qua sứ vụ rao giảng và thiết lập Nước Thiên Chúa, hiện diện trong Hội Thánh. Mátthêu cũng khẳng định Đức Giêsu là Con Thiên Chúa qua các tuyên bố quan trọng. Về hình thức, ông liên tục trích dẫn Cựu Ước, mở đầu bằng gia phả liên kết Giêsu với Đavít và Ápbraham, và tổ chức giáo huấn thành năm bài giảng, thể hiện Ngài như Môsê mới.

Câu 7: Cần đọc Tin Mừng Mát thêu với tâm thế nào?

Chúng ta cần đọc Tin Mừng Mátthêu với tâm thế cầu nguyện, nhận Đức Giêsu là Messiah - Môsê mới, là Con Thiên Chúa, Đấng kiện toàn Lề Luật và thiết lập Nước Trời. Tiếp cận Lời như người môn đệ: lắng nghe, hiểu nhờ ơn Chúa, thực hành Lời Người để loan báo Tin Mừng. Nhận thức Người hiện diện trong Hội Thánh phổ quát hôm nay.

BAN GIÁO LÝ ĐỨC TIN GPTB